සුරකිමු ගංගා

ජලය යනු හයි­ඩ්‍ර­ජන් සහ ඔක්සි­ජ­න්ව­ලින් සම­න්විත වුණු අගනා සම්ප­තකි. ශ්‍රී ලංකාවේ ආදී­තම මුතුන් මිත්තෝ ජලයේ වටි­නා­කම මනා සේ අව­බෝධ කර ගෙන සිටි­යහ. පොළො­න්න­රුවේ රජ­කම් කළ මහා පරා­ක්‍ර­ම­බාහු රජ­තුමා “අහ­සින් වැටෙන එක දිය බිඳ­කුදු මිනිස් පරි­භෝ­ජ­න­යෙන් තොරව මුහු­දට යා නොදෙන්න.” යන උදාර 

ප්‍රකා­ශය ක්‍රියා­වට නඟ­මින් බොහෝ රජ­වරු සමු­දුර පර­යන වැව් ඉදි කළහ. මිනි­සුන්, සතුන්, ගස්වැල් ආදී ජීව­යක් ඇති සිය­ලුම සත්ත්ව­යින්ට ජීව­ත්වීම උදෙසා වාතය හා ආහාර අත්‍ය­වශ්‍ය වන්නා සේම ජලය ද අත්‍ය­වශ්‍ය වේ. ජලය ස්වභාව ධර්මය විසින් නිර්මා­ණය කරන ලද අපූ­ර්ව­තම නිර්මා­ණ­යක් මෙන්ම අපට දායාද කරන ලද මහඟු සම්ප­තකි. ආහාර නොමැ­තිව අපට දින කිහි­ප­යක් ජීවත් විය හැකිය. නමුත් ජලය නොමැ­තිව පැය කිහි­ප­යක් හෝ ජීවත් වීම අසී­රුය. මෙවැනි කාරණා මැන­වින් ධාර­ණය කර ගනි­මින් ශ්‍රී ලංකාවේ ආදී මුතුන් මිත්තන් නිර්මා­ණය කරන ලද ගංගා­වන් චිරාත් කාල­යක් පුරා­වට ආරක්ෂා කර ගැනී­මට කට­යුතු කළ යුතුය. ගංගා දූෂ­ණය වීම පිළි­බඳ නිර­තු­රු­වම කතා­බ­හට ලක් වන අතර මේ පිළි­බඳ ජන­තාව දැනු­ම්වත් කිරීම කාලීන අව­ශ්‍ය­තා­වක් වී තිබේ.

ගංගා­වන් දුෂ­ණය වීම

ලංකාවේ භුමිය සුවි­ශේෂී වේ. ලංකාවේ ගංගා පිහිටා තිබෙන සුවි­ශේෂී ආකා­ර­යට ලෝකයේ වෙනත් රට­වල ගංගා පිහිටා නොමැත. ලංකාවේ සෑම ගංගා­වක්ම මධ්‍යම කඳු­ක­ර­යෙන් ආරම්භ වනවා යනුවෙන් සමා­ජයේ වැරදි මත­යක් පවතී. මධ්‍යම කඳු­ක­ර­යෙන් ආරම්භ වන ගංගා තිබෙන්නේ දහ­ස­යක් පමණි. උතුරු පළා­තෙන් ආරම්භ වන ගංගා ද තිබේ. සම­ස්ත­යක් වශ­යෙන් ගත් කල්හි ලංකා සිති­යම පුරාම ගංගා පිහිටා තිබේ. ලෝකයේ මහා ශිෂ්ටා­චාර බිහි වී තිබෙන්නේ ගංගා අස­බ­ඩය. උදා­හ­රණ වශ­යෙන් නයිල් නිම්න, මොහෙ­න්­දජාරෝ හරප්පා යනාදී ශිෂ්ටා­චාර පෙන්වා දීමට පුළු­වන. පානය කිරී­මට, කෘෂි­කා­ර්මික කට­යුතු කිරී­මට සහ අනෙ­කුත් මිනි­සුන්ගේ එදි­නෙදා වැඩ කට­යුතු සඳහා මිනි­සාට ජලය අත්‍ය­වශ්‍ය නිසා­වෙන් ගංගා ආශ්‍රි­තව ජනා­වාස ඇති වී තිබේ. ක්‍රි.ව. 1700- 1800 කාල­යේදී කාර්මික විප්ල­වය සම­යේදී තේම්ස් ගඟට විශාල අර්බු­ද­යක් ඇති විය. පසු කාලී­නව තේම්ස් ගඟ ආශ්‍රී­තව විශාල කර්මාන්ත ශාලා බිහි විය. මෙම කාරණා නිසා කාර්මික විප්ල­ව­යට සම­ගා­මීව මහා පරි­මා­ණ­යෙන් ගංගා දුෂ­ණය වීම සිදු විය. 1960- 1970 කාල­යේදී යුරෝ­පීය රට­වල් ගංගා අප­විත්‍ර වීම යම් තර­මක් අඩු කර ගත්හ. නමුත් චීනයේ ගංගා අප­විත්‍ර වුයේ ගිය සිය­වස අග භාග­යේ­දීය. කෙසේ වුවත් වේග­යෙන් සංව­ර්ධ­නය වීමේදී රට­වල පරි­සර පද්ධ­තී­න්ව­ලට විශාල හානි­යක් සිදු විය. නමුත් අග භාග­යේදී චීනයේ අප­විත්‍ර වුණු ගංගා මේ වන විට යුරෝ­පීය ගංගා­ව­ලට වඩා පිරි­සුදු තත්ත්ව­යක තිබේ.

වර්ත­මා­න­යේදී ශ්‍රී ලංකාවේ ගංගා දරුණු ලෙස දුෂ­ණය වී තිබීම, විශාල ගැට­ලු­වක් බවට පත්ව තිබේ. කෘෂි රාසා­ය­නික ද්‍රව්‍ය ජල­යට එකතු වීම, පාංශු හාය­නය, මල මුත්‍ර වැනි අප­ද්‍රව්‍ය ජල­යට එකතු වීම, අවි­ධි­මත් නාග­රී­ක­ර­ණය, අවි­ධි­මත් කර්මා­න්ත­ක­ර­ණය, යනාදී හේතු සාධක නිසා ගංගා දූෂ­ණය වීම සිදු වේ. කෘෂි­කා­ර්මික කට­යු­තු­ව­ලට ගන්නා කෘමි­නා­ශක ජල­යට එකතු වීමෙන් ජල­යට විෂ මිශ්‍ර වේ. එම විෂ රසා­ය­නික මිනි­සුන්ට මෙන්ම සතුන්ට ද හානි­ක­රය. පාංශු හාය­නය නිසා ගංගා­වල ධාරි­තාව අඩු වී ගංගා­වල වෙන­ස්කම් ඇති වේ. ගාංගා­ව­ලට මල මුත්‍ර වැනි අප­ද්‍රව්‍ය මිශ්‍ර වීමෙන් විවිධ රෝගා­බාධ ඇති වේ. නග­ර­වල තිබෙන පැල්පත් ජනා­වා­ස­ව­ලින් බැහැර කරන අප­ද්‍රව්‍ය ගංගා­ව­ලට බැහැර කර­ලී­මෙන් එම ජනා­වා­ස­වල මිනි­සුන්ට විවිධ ගැට­ලු­ව­ලට මුහුණ දීමට සිදු වේ. උදා­හ­ර­ණ­යක් වශ­යෙන් අප­ද්‍රව්‍ය ගංගා­ව­ලට බැහැර කිරීම නිසා මුළු පරි­ස­ර­යම දුර්ග­න්ධ­යක් වහ­නය වීම පෙන්වා දිය හැකිය. එම­ඟින් ජනා­වා­ස­වල ජීව­ත්වන ජන­තා­වට පම­ණක් නොව මුළු කොළඹ නග­ර­ය­ටම ද බල­පෑ­මක් සිදු වේ.

කර්මා­න්ත­ශා­ලා­ව­ලින් බැහැර කරන නොදි­රන අප­ද්‍රව්‍ය මඟින් ද ජල­යට විෂ රසා­ය­නික ද්‍රව්‍ය එකතු වේ. එම­ඟින් එම ජලය පරි­භෝ­ජ­නය කරන මිනි­සුන්ට රෝගා­බාධ ඇති වේ. ප්ලාස්ටි­ක්වල තිබෙන මයික්‍රෝ ප්ලාස්ටික් ජල­යට එකතු වු විට, එම ප්ලාස්ටික් ගංගා­වල මසුන් ආහා­ර­යට ගනී. එම මසුන් මිනි­සුන් පරි­භෝ­ජ­නය කිරීම ද ඉතා­මත් අහි­ත­ක­රය. තව ද මෙම­ඟින් ප්ලාස්ටි­ක්ව­ලට ආහාර දාම­යක් නිර්මා­ණය වීම සිදු වේ. දැන­ට­මත් එම ආහාර දාමය නිර්මා­ණය වී තිබී­මත්, ගඟ වාහ­ක­යක් වී තිබී­මත් සිදුව ඇත. විශේ­ෂ­යෙන්ම පෑලි­ය­ගොඩ, කැල­ණිය යන ප්‍රදේ­ශ­වල පව­තින අවි­ධි­මත් නාග­රී­ක­ර­ණය සහ කර්මා­න්ත­ක­ර­ණය ගංගා­ව­ලට විශාල බල­පෑ­මක් සිදු කරයි.

මෙම ප්‍රදේ­ශ­වල ඉදි කර තිබෙන කර්මා­න්ත­ශා­ලා­වල Treatment Plant නිසි ධාරි­තා­වට අනුව සකස් නොකි­රීම, විය­දම අඩු­වෙන් සකස් කිරීම, ගංගා­වල වතුර මට්ට­මට යටින් බට තිබීම වැනි කාරණා හේතු­වෙන් ගංගා ජලය අප­විත්‍ර වී තිබේ. සැබ­වින්ම ශ්‍රී ලංකාවේ ගංගා දූෂ­ණය වීම සිදු වන්නේ නොමනා මිනිස් ක්‍රියා­කා­ර­කම් නිසා­වෙනි.

“සුර­කිමු ගංගා” ජාතික වැඩ­ස­ට­හන

ඉන්දි­යාවේ “ පවිත්‍ර ගංගා” යනු­වෙන් එක් ගංගා­වක් සඳහා වැඩ­ස­ට­හ­නක් ආරම්භ කළ ද එය දිගින් දිග­ටම පවත්වා ගෙන යෑමට නොහැකි විය. ශ්‍රී ලංකාවේ ද “පවිත්‍ර ගංගා” යනු­වෙන් හඳු­න්වන වැඩ­ස­ට­හ­නක් ආරම්භ කළ ද එය පව­ත්වා­ගෙන යෑමට නොහැකි විය. මෙවර අප “සුර­කිමු ගංගා” යනු­වෙන් හඳු­න්වන ජාතික වැඩ­ස­ට­හ­නක් සම්පා­ද­නය කර තිබේ. මෙම වැඩ­ස­ට­හන පිළි­බ­ඳව මෙවර අග­මැ­ති­තුමා සිය අය­වැය කතා­වෙහි ද සඳ­හන් කළේය. මෙම වැඩ­ස­ට­හන එත­රම් සුවි­ශේෂී වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ගංගා 103 ක් තිබේ. “සුර­කිමු ගංගා” වැඩ­ස­ට­හන එම ගංගා 103 ටම අදාළ වේ. මෙම වැඩ­ස­ට­හනේ ව්‍යුහය පුළුල් ලෙස විහිදී පවතී. පහ­ළින්ම ප්‍රාදේ­ශීය සුර­කිමු ගංගා කමිටු පිහිටා තිබේ. ලංකාවේ ප්‍රාදේ­ශීය ලේකම් කොට්ඨාස 300 පමණ ප්‍රමා­ණ­යක, ගංගා­වක් අයි­නෙන් ගලා ගෙන යනු ලබයි. ප්‍රාදේ­ශීය ලේකම් කොට්ඨා­ස­ය­කට ඉවුර අදා­ළව පවතී. ඒ ඒ අදාළ ප්‍රාදේ­ශීය ලේකම් කොට්ඨාස තුළින් ඔවුන්ට අයිති ඉවුර සුර­ක්ෂිත කර ගත යුතුය. ඒ ඒ අදාළ ප්‍රාදේ­ශීය ලේකම් කොට්ඨා­සයේ බල­ධ­ර­යින් ගඟ අප­විත්‍ර වන්නේ කුමන හේතූන් නිසා ද යන්න පිළි­බ­ඳව සොයා බැලිය යුතුය. මෙහිදී ගංගා අප­විත්‍ර වීම වැළැ­ක්වීම සඳහා මිනි­සුන් බල­ගැ­න්විය යුතුය. උදා­හ­රණ ලෙස ගං ඉවුරු ශක්ති­මත් කිරීම සඳහා ගස් වර්ග වැවීම, නාන තොටු­ප­ළ­වල් සකස් කර ගැනීම, අන­ව­සර වැලි කැණීම් නතර කිරීම යනාදී කාරණා සිදු කිරී­මට මිනි­සුන් බල­ගැ­න්විය යුතුය. තව ද ගංගා අප­විත්‍ර වීම වළක්වා ගැනී­මට සිදු කළ හැකි යම් ව්‍යාපෘ­තීන් (ගංගා සංර­ක්ෂණ ව්‍යාපෘ­තීන්) පරි­සර අමා­ත්‍යං­ශ­යට එවී­මට අව­ස්ථාව ලබා දී ඇත. එම ව්‍යාපෘති නිරී­ක්ෂ­ණය කර අදාළ කමි­ටුව මඟින් ඇතැම් ව්‍යාපෘ­තීන් ආරම්භ කිරී­මට අව­ස්ථාව ලබා දේ. දිස්ත්‍රික් කමි­ටුව මඟින් ප්‍රාදේ­ශීය කමි­ටුව සහ ජාතික කමි­ටුව අතර ගනු­දෙනු කරනු ලබයි. දිස්ත්‍රික් කමි­ටුව හරහා සිය­ලුම ප්‍රාදේ­ශීය ලේකම් කොට්ඨා­ස­වල කට­යුතු නිරී­ක්ෂ­ණය කර අදාළ ගාංගා­වල සුර­ක්ෂි­ත­තාව සඳහා කට­යුතු කරනු ලබයි. ජාතික මෙහෙ­යුම් කමි­ටු­වෙහි අමා­ත්‍යංශ ලේක­ම්වරු, සහ විවිධ ආය­තන කට­යුතු කරයි. පරි­සර අමා­ත්‍යං­ශයේ ලේකම් ජාතික මෙහෙ­යුම් කමි­ටුවේ ප්‍රධා­න­ත්වය දරනු ලබයි. “සුර­කිමු ගංගා” යනු­වෙන් හඳු­න්වන ජාතික වැඩ­ස­ට­හන ක්‍රියා­ත්මක කිරී­මේදී අප අදාළ ආය­ත­න­ව­ලට මාර්ගෝ­ප­දේ­ශ­න­යක් ලබා දේ.

රසා­ය­නික පරී­ක්ෂණ

යම් ගංගා­වක් පිරි­සුදු ද, අපි­රි­සුදු ද යන්න පිළි­බ­ඳව අප තීර­ණය කරන්නේ රසා­ය­නික පරී­ක්ෂ­ණ­යක් සිදු කිරී­මෙනි. කොරෝනා වසං­ග­තය ආරම්භ වුණු කාල­යේ­දීම ශ්‍රී ලංකාවේ ගංගා 103 පිළි­බ­ඳව Mobile APP හරහා පරීක්ෂා කෙරිණි. එම Mobile APP එක තුළ අපි­රි­සුදු ගංගා­වන් මොනවා ද? එලෙස එම ගංගා අපි­රි­සුදු වන්නේ කෙසේ ද, යනාදී වශ­යෙන් ගංගා­වක් අපි­රි­සුදු වන ආකා­රය පිළි­බ­ඳව සෑම තොර­තු­රක්ම ඇතු­ළත් වේ. මීට අම­ත­රව අප පරි­සර අමා­ත්‍යං­ශයේ නිල­ධා­රීන් සහ පරි­සර අධි­කා­රියේ නිල­ධා­රී­න්ගෙන් සම­න්විත “සුර­කිමු ලංකා” ලේකම් කාර්යා­ල­යක් පිහි­ටුවා තිබේ. එමෙන්ම ප්‍රාදේ­ශීය ලේකම් කාර්යා­ල­ය­කින් පැමි­ණෙන යෝජ­නා­වන් සොයා බලා ඒවා ක්‍රියා­ත්මක කිරී­මට කමි­ටු­වක් සහ අවශ්‍ය උප­දෙස් ලබා ගැනීම සඳහා විශේ­ෂඥ කණ්ඩා­ය­මක් ද නිර්මා­ණය කිරී­මට සියලු කට­යුතු සකස් කර ඇත . සුර­කිමු ගංගා වැඩ­ස­ට­හන නිසි පරිදි පව­ත්වා­ගෙන යෑම පිළි­බ­ඳව අති­ගරු ජනා­ධි­පති ගෝඨා­භය රාජ­පක්ෂ මහතා, මහින්ද රාජ­පක්ෂ අග­මැ­ති­තුමා, බැසිල් රාජ­පක්ෂ අමා­ත්‍ය­තු­මාගේ ප්‍රධා­න­ත්ව­යෙන් ක්‍රියා­ත්මක කරන ජනා­ධි­පති කාර්ය සාධක බල­කාය, අදාළ අමා­ත්‍ය­ව­රුන් යනාදී බල­ධ­ර­යින් සෑම දෙන­කුම සොයා බලා කට­යුතු කරනු ලබයි. මේ වන විට මාර්තු 22 දිනට නිය­මිත ලෝක ජල දින­යේදී, මැණික් ගඟ අස­බඩ දී “සුර­කිමු ගංගා” වැඩ­ස­ට­හන ජාතික මට්ට­මින් දියත් කිරී­මට සියලු කට­යුතු යොදා තිබේ.

මාස දෙක­කට පමණ පෙර මැණික් ගඟ විශාල වශ­යෙන් බොර වී ඇති බවක් දැක ගත හැකි විය. මෙම බොර තත්ත්වය අඩු කිරී­මට අවශ්‍ය කට­යුතු කිරී­මෙන් පසු වර්ත­මා­න­යේදී මැණීක් ගඟේ බොර තත්ත්වය යම්තාක් දුර­කට මඟ හරවා ගත හැකි විය. මාර්තු 22 වන දින මැණික් ගඟට Plastic traps (ප්ලාස්ටික් රඳ­වන), කිඹු­ලන් සඳහා ස්ට්‍රැප්ස් (කිඹු­ලන් සඳහා ප්ලාස්ටික් රඳ­වන) යෙදීම, ගස් වැවීම, ආර­ක්ෂාරී තාප්ප නිර්මා­ණය කිරීම (Gabion walls) නාන තොටු­ප­ළ­වල් ක්‍රම­වත් කිරීම, කත­ර­ගම පුජා භූමියේ කුණු කසළ නිසි පරිදි බැහැර කර­වීම යනාදී කට­යුතු ආරම්භ කරනු ලබයි. කත­ර­ගම පුජා භූමිය මුළු­ම­නින්ම පොලි­ති­න්ව­ලින් තොර කලා­ප­යක් කිරී­මට ද පරි­සර අමා­ත්‍යං­ශය බලා­පො­රොත්තු වේ. නමුත් එය එත­රම් පහසු කාර්ය­යක් නොවේ. මීට අම­ත­රව කත­ර­ගම පුජා භූමි­යට අයත් රෙදි බෑග­යක් යනු­වෙන් නම් කරන ලද රෙදි බෑග් හදුන්වා දීම, පොලි­තින් එකතු කරන මධ්‍ය­ස්ථාන භූමිය තුළ ස්ථාපිත කිරීම ආදි කාර්ය­යන් සිදු කිරී­මට අර­මුණු කර ගෙන සිටී. පසු­කා­ලී­නව මෙවැනි ක්‍රම­වේද නල්ල­ත­න්නි­යට ද හඳුන්වා දීමට ද බලා­පො­රොත්තු වේ.

ගංගා­වන් සුර­ක්ෂිත කිරීම

ලෝකයේ ඇතැම් රට­වල, ජලය විදේශ රට­ව­ලින් ගෙන්වනු ලබයි. සැබ­වින්ම එය අනු­වණ ක්‍රියා­වකි. ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටා තිබෙන ගංගා­වන් නිසි පරිදි පිරි­සුදු කර ආරක්ෂා කර නොගත හොත් රටේ සෑම පුර­වැ­සි­ය­කු­ටම විශාල ඛේද­වා­ච­ක­ය­කට මුහුණු දීමට සිදු වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ තිබෙන සිය­ලුම ගංගා පිරි­සුදු කළ විට මෙරට පව­තින ස්වභාව සුන්ද­ර­ත්වය වැඩි දියුණු කළ හැකි වේ. එවිට මෙරට සංචා­රක කර්මා­න්තය ද ප්‍රව­ර්ධ­නය කළ හැකිය. උදා­හ­ර­ණ­යක් වශ­යෙන් නේපා­ලයේ ගාංගා­වන් නිල් පැහැ වී ආක­ර්ෂ­ණීය අන්ද­මට පිහිටා තිබීම පෙන්වා දිය හැකිය. ලෝකයේ සංචා­ර­ක­යින් ශ්‍රී ලංකා­වට පැමි­ණෙන්නේ ලංකාවේ ජෛව විවි­ධ­ත්ව­යෙන් උප­යු­ක්තව, ස්වභාව සෞන්ද­ර්ය­යෙන් අනූන වී තිබෙන නිසා­වෙනි. ශ්‍රී ලංකාවේ තිබෙන ගංගා අප­විත්‍ර වී දුඟඳ හමන ස්වරූ­ප­යක් ගන්නේ නම් කිසි දිනක ලංකා­වට සංචා­ර­ක­යින් පැමි­ණී­මට කැමති නොවේ. ඒ හේතු­වෙන් මෙරට සිය­ලුම ගංගා පිරි­සුදු කර ආරක්ෂා කර ගැනීම ජාතික වග­කී­මකි. වර්ත­මා­න­යේදී අප මෙරට ගංගා පිරි­සුදු කර සුර­ක්ෂිත කර ගැනීමේ කඩ­ඉමේ සිටී. ගංගා­වක් යනු හුදෙක් ගඟක් නොව පරි­සර පද්ධ­ති­යකි. එම පරි­සර පද්ධ­තිය ආරක්ෂා කිරීම සෑම ශ්‍රී ලාංකික පුර­වැ­සි­ය­කු­ගේම යුතු­ක­මකි. ගංගා සහ වැව් යනු අපට භූගත ජලය තිබෙන ස්ථාන වේ. සැබ­වින්ම ජලය ධනය මෙන් සුර­කිය යුතුය. ලෝකයේ ජන­ග­හ­නය වැඩි­වීම සහ කාල­ගු­ණික විප­ර්යා­ස­යන් හේතු­වෙන් යම් අව­ස්ථා­ව­ලදී ජල හිඟ­තා­වන් ඇති වේ. ජලය තිබේ නම් ඕනෑම පුද්ග­ල­ය­කුට බියක් නැතිව ජීවත් වීමට පුළු­වන. සැබ­වින්ම ජලය පණ මෙන් සුර­ක්ෂිත කළ යුතු වේ.

විශේ­ෂඥ වෛද්‍ය

අනිල් ජාසිංහ

දිණමින